Güney Amerika’da bulunan Amazon Yağmur Ormanları, 5.500.000 kilometrekarelik bitki örtüsü ile biliniyor. Bitki örtüsü oldukça büyük olan Amazon Yağmur Ormanları, Güney Amerika’nın tam olarak 9 ülkesini kapsıyor. Bunlar arasında %60’ı Brezilya, %13’ü Peru, %10’u Kolombiya ve kalan %17’lik kısmı Ekvator, Venezuela, Bolivya, Ekvador, Surinam, Guyana ve Fransız Guyuna’nın Fransız Denizaşırı Bölgesi kaplıyor. Oğlak Dönencesi ve Yengeç Dönencesi, ekvatorun arasında yer alıyor. Aralarından geçen hayali bir çizgi ise, onu tropik bir yağmur ormanına dönüştürüyor. İşte bu iki çizgi arasında bulunan alana tropik, bir başka deyişle yağmur ormanı adı veriliyor.
Amazon Yağmur Ormanları İklimi
Amazon yağmur ormanları yıl boyunca yağış alıyor. Bu bölgede yaz, kış, ilkbahar ve sonbahar gibi dönemsel mevsimler bulunmuyor. Tropikler arasında bulunan bütün arazi ile bitki örtüsü söz konusu mevsimleri yaşamıyor. Aksine yağmur ormanları sene boyunca 26-30 derece arasında oldukça yüksek olan bir sıcaklık yaşıyor. Bu durumun sebebi, ekvator çizgisinin yıl boyunca 12 saat güneş ışığı ile günün uzunluğunu etkilemesinden kaynaklanıyor. Fotosentezin önemli bileşeni olarak yıl boyu yağmur ormanlarının aydınlanmasını sağlayan bir güneş ışığı kaynağı bulunuyor. Genel anlamda, tropik bölgelerde sıcaklığın en az 22 dereceden en çok 34 dereceye çıkmasına yol açan bir durum oluyor. Ancak, sabit nem seviyesinden dolayı bu orman genelde nemli oluyor. Amazon Yağmur Ormanlarının geniş gölgeliğinden dolayı 390 milyondan daha çok ağaç, nem ve boğucu hava buraya girmeyi güçleştiriyor.
Amazon Ormanlarının Ekosistemi
Amazon yağmur ormanları, dünyanın devasa ekosistemini içeriyor. Söz konusu ekosistem, binlerce km boyunca uzanan büyük Amazon Nehrinden besleniyor. Bu havzada ortalama sıcaklık 26 dereceden oluşuyor. Bu da hem nem hem de yağış için oldukça yeterli oluyor. Sıcak ve nemli iklim birbirinden farklı türdeki bitki ve hayvanların varlığını olumlu etkiliyor. Nesli tükenmekte olan pek çok canlı da olmak üzere maksimum oranda fauna ve flora türünü meydana getiriyor. Aynı zamanda yalnızca vahşi hayvanlara değil, yağmur ormanlarında yaşayan aborjinlere de ev sahipliği yapıyor. Amazon Yağmur Ormanları çok büyük olduğu için tüm gezegenin atmosferindeki karbonun içeriği denetim altına almaya yardımcı oluyor. Bunun sebebi, bütün gezegendeki yakıt tüketiminden meydana gelen yıllık karbon emisyonunun 10 katından daha çoğunu emebilen Amazon havzası. Bunun yanı sıra, orman, çeşitli toprak türlerini stabilize ediyor. Bu sayede ise, komşu bölgelerde bulunan optimal mahsul verimini arttırıyor. Yağmur ormanları, nem yolu ile su döngüsünün korunmasını da başarıyor. bu durum da ormandan uzakta olan çiftçilere büyük kolaylık sağlıyor.
Amazon Yağmur Ormanları atmosferdeki yüksek nemi arttırarak kuraklık görülme ihtimalini en aza çekiyor. Ayrıca bu ekosistem ile çevresel şartlar, su akışının azalmasına yardımcı olarak tüm taşkınların önüne geçiyor. Bunun sebebi, toprağın kararlılığı ile ormandaki milyonlarca ağaç kökünün demirlenmesinden kaynaklanıyor. Ormanlar, yağış modelini de etkiliyor. O yüzden havzadan sayısız mil uzaktaki bölgeler bile yıl boyunca yağış alabiliyor.
Amazon Ormanında Bitki Örtüsü
Amazon yağmur ormanları, sayısız türdeki bitki örtüsü ile dünyanın oksijenini karşılıyor. Ormanda yer alan ağaçların boyu ortalama olarak 4050 metreden oluşuyor. Ayrıca bu ağaçların kökleri son derece dayanıklı ve sağlam yapısıyla dikkat çekiyor. Amazon ormanları ekonomik açıdan son derece değerli olan ürünlere ev sahipliği yapıyor. Burada kauçuk, kokain, kakao, kinin ve kahve gibi ürünler yetişiyor.
Amazon ormanlarında yetişen bu ürünler Brezilya’da satılıyor. Çok lezzetli ve doğal tada sahip olan ürünlerin alıcısı çok oluyor. Bu bölgede ortalama sıcaklık 28 dereceden oluşuyor. Aşırı nemden dolayı ise hava bulutlu görünüme sahip oluyor. Sürekli yağan yağmurdan ötürü Amazon Ormanlarının toprak yapısı son derece verimsiz. Dünyadaki su kaynaklarının büyük bir bölümünü Amazon Yağmur Ormanları oluşturuyor. Küresel ısınmayla karşı karşıya kalan mercanların merkezi ise, Amazon Mercan Resifi.
Amazon Yağmur Ormanları’nın Şaşırtan 10 Özelliği
Amazon yağmur ormanları iklimi, bitki örtüsü, bulunduğu bölge ve ekosistemi ile ilginç özelliklere sahip. Bitki türleri, vahşi yaşam, nehir, sis bulutu gibi daha pek çok konuda şaşırtan bilgiler aşağıda yer alıyor:
- Amazon yağmur ormanları içinde 40 bini aşkın sayıda bitki türü bulunuyor. Aynı zamanda 16 bin çeşit ağacın yer aldığı ormanda yaklaşık 390 milyon ağacın olduğu söylentiler arasında yer alıyor.
- 2010 senesinden bu yana 400’ü aşkın yeni hayvan ve bitki türünün olduğu keşfedilmiş.
- Amazon Yağmur ormanlarında 2 bini aşkın kuş çeşidi, 2,5 milyon böcek çeşidi, 2200 çeşit balık, 2000 memeli hayvan ve 130 bini aşkın omurgasız canlının olduğu kanıtlanıyor. Aynı zamanda dünyada bulunan canlı türlerinin yarısından çoğunu bünyesinde barındırıyor.
- Amazon yağmur ormanlarında dünyadaki bütün balık ve kuş türlerinin ⅕’i yer alıyor.
- Dünyadaki devasa iki nehirden biri olan Amazon Nehri, yağmur ormanlarının içinden geçiyor. 6.400 kilometre uzunluğunda bulunan bu nehrin taşıdığı su oranı Nil nehri, Mississippi ve Yangtze Nehirleri’nin taşıdığı suların toplamından daha çok. Bu nehirlerin, dünyadaki tüm nehirlerin taşıdığı suyun %25’ini taşıdğı söylentiler arasında yer alıyor. Denize döküldüğü Atlas Okyanusu kıyısında genişliği 240 kilometreden oluşuyor.
- Dünyada bulunan tüm yağmur ormanlarının yarısından daha fazlasını Amazon Yağmur Ormanları oluşturuyor.
- Amazon ormanlarında hava güneşliyken bir anda kararabiliyor ve yağmur yağabiliyor. Burada mevsim yılın her günü hem sıcak hem de nemli geçiyor.
- Amazon Yağmur Ormanlarının en önemli özelliklerinden bir tanesi de atmosferdeki karbondioksit dengesini koruması oluyor. Bu sayede dünyanın ekosistemini dengelemeyi başarıyor.
- Yağmur ormanlarının içinde puma, jaguar, pirana, siyah kayman timsahı, anakonda, vampir, yarasa ve elektrikli yılan balıkları gibi pek çok dünyanın en tehlikeli hayvanları yaşıyor.
- Güneşli ve kuru havalarda bitkilerin terlemesinden dolayı oluşan sis bulutu ile Amazon Yağmur ormanları kendi yağmurunu kendisi oluşturuyor. Amazon yağmur ormanlarında bulunan ağaçlar yıl boyunca hiçbir şekilde yapraklarını dökmüyor.
- Amazon yağmur ormanları sivrisinekler yolu ile bulaşan sıtma, dang humması ve sarı humma gibi pek çok ölümcül hastalığın bulaşmasına neden oluyor.
- Amazon yağmur ormanlarının içinde dış dünya ile hiçbir şekilde iletişim kurmamış bazı ilkel kabileler yaşıyor. aynı zamanda dış yaşamdaki insanlarında Amazon yağmur ormanlarında hiç ayak basmadığı, bakir ve hiç keşfedilmeyen noktalar bulunuyor.
Amazon Ormanları Nerede?
Amazon Havzası’nın büyük bir kısmını kaplayan Amazon Yağmur Ormanları Kolombiya, Ekvador, Bolivya, Guyana, Brezilya, Venezuela, Peru, Surinam ve Fransız Guyanası olmak üzere toplam dokuz ülke sınırlarında yer alıyor. Amazon Ormanları toplamda 5.500.000 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplıyor. Bir başka deyişle, bu orman ülkemizin tam olarak 7 misli büyüklüğüne sahip. Amazon ormanları nerede sorusuna yanıt olarak en çok Brezilya cevabı verilebiliyor. Çünkü bu ormanın yaklaşık olarak %60’ı Brezilya’da yer alıyor. Bunun dışında %13’ü Peru, %10’u Kolombiya ve kalan %17’lik kısmı Ekvator, Venezuela, Bolivya, Ekvador, Surinam, Guyana ve Fransız Guyuna’nın Fransız Denizaşırı Bölgesi’nde yer alıyor.
