Her Türk vatandaşının mutlaka ziyarette bulunması gereken yerlerin başında Çanakkale Şehitliği yer alıyor. Yalnızca Türk tarihi açısından değil, Birinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’ye gelip savaşan İtilaf Devletleri askerleri açısından da büyük bir önem taşıyor. Büyük bir savaş sonrasında hayatını kaybeden binlerce askerin ebedi istirahat ettiği Çanakkale Şehitliği günümüzde ziyarete açık. Çanakkale Şehitliği, Birinci Dünya Savaşı’nın son derece güç bir şekilde geçtiğini gösteriyor.
Gelibolu Yarımadası’nda sıklıkla ziyaret edilen bu alan, Eski Hisarlık Burnu üstünde yer alıyor. Ayrıca burada şehitliğe ithafen yapılan bir abide bulunmakla beraber bu abidenin inşasına 1950 senesinde başlanmış. Düzenlenen projenin sonunda 37 tanesi dereceye girmiş, Feridun Kip, İsmail Utkular ve Doğan Erginbaş tarafından hazırlanan proje seçildi. Tarih 17 Nisan’ı gösterdiğinde temelleri atılan abide, İkinci Anafartalar Zaferi’nin kırk beşinci yıldönümünden olayı 21 Ağustos 1960 senesinde ziyarete açıldı. Bu abidenin anlamı ise, Çanakkale Savaşı’nda şehit düşen bütün askerleri simgelemekmiş. Savaş sırasında şehit düşen ve isimleri belirlenen 59.408 askerin adları mezarlıkta bulunuyor.
Çanakkale Şehitliği’nde sembolik olarak savaş dönemini vurgulayan 45 metre uzunluğunda rölyef de bulunuyor. Rölyefi geçince sembolik şehitliğin baş kısmındaki meçhul olan asker mezarları yer alıyor. Meçhul askerlerin mezarlarını geçtikten sonra ise Ulu Önder Atatürk’ün 1934 senesinde söylediği sözlerine bir kitabe olarak yer veriliyor. Çanakkale Şehitliği devasa bir alanı kaplıyor ve bu alanlar arasında Anafartalar Şehitlikleri, Kilitbahir Şehitlikleri, Anadolu Yakası Şehitlikleri ve Gelibolu Şehitlikleri yer alıyor. Her alan farklı yerlerde şehit düşen askerlere ev sahipliği yapıyor. Çünkü Çanakkale Savaşı yalnızca bir noktada gerçekleşmemiş ve geniş bir alana yayılmış. Genel olarak Çanakkale Şehitliği denmesinin sebebi, bütünlüklü bir ifadeden kaynaklanıyor.
Çanakkale Şehitliği içerisinde Savaş Eserleri Müzesi, Türk Şehitliği ve Mehmetçik Anıtı da bulunuyor. Aynı zamanda askerlerin sembolik mezarlarının yer aldığı alanda bu bölgede yer alıyor. Dört mevsimde de ziyarete açık olan Çanakkale Şehitliği yalnızca Türk Vatandaşları tarafından değil, Yeni Zelanda ve Avustralya’dan gelen insanlar tarafından da sıklıkla ziyaret ediliyor. Anzakların torunları, genelde dedelerini ve akrabalarını ziyaret etmek amacıyla Çanakkale Şehitliği’ne geliyor. Peki, Çanakkale Şehitliği’nde mutlaka gezilmesi gereken yerler neler?
Çanakkale Şehitliği Gezilecek Yerler
Çanakkale Şehitliği gezilecek ve şahit olunabilecek yerler bakımından oldukça çeşitli. Ayrıca burası tek bir bölge olmayıp birçok alanı kapsıyor. O nedenle Çanakkale Şehitliğinde görülecek yerler son derece farklı oluyor. Bunlar:
Kilitbahir Kalesi
Çanakkale şehitliğinde gezilecek yerlerin başında Kilitbahir Kalesi yer alıyor. 1462 senesinde Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa edilen bu kale, deniz kıyısında bulunuyor. Zamanında düşmana karşı korunmak amacıyla inşa edilen Kilitbahir Kalesi, yapıldığı günden bu yana orijinalliğinden ödün vermeden ulaşmış. Çanakkale savaşı sırasında Türk güçleri tarafından kullanılsa da savaş bölgesinin gerisinde bulunduğundan diğerleri kadar hasar almamış.
Hamidiye, Mecidiye ve Namazgah Tabyaları
Çanakkale Savaşı sırasında büyük bir rol oynayan Hamidiye, Mecidiye ve Namazgah Tabyaları, düşmanlara karşı savunma mekanizması olarak kullanılmış. Denizden bakıldığında normal bir tepe görünümünü vermesi için kamuflaj edilmiş. Bu bölgede cephanelik ve barınak olarak kullanılan pek çok sayıda tabya bulunuyor. Namazgah Tabyası’nı geçtikten 1-2 kilometre sonra Mecidiye Tabyası görünüyor. Bu tabyanın önemi ise, 18 Mart Harekatı esnasında Seyit Onbaşı’nın 215 kg’lık top mermisini kaldırdığı yer olması oluyor. O nedenle Çanakkale Şehitliği gezilirken mutlaka Hamidiye, Mecidiye ve Namazgah Tabyaları’nın ziyaret edilmesi gerekiyor.
Havuzlar Şehitliği
Havuzlar Şehitliği, denizin kenarında ve çınar ağaçlarının bulunduğu çevrede etrafı duvarlarla çevrili olan bir alanda yer alıyor. Şehitliği olarak anılan bu anıtta, Kereviz Dere savaşında şehit olan askerlerin tüm kemikleri yer alıyor.
Nuri Yamut Anıtı
Çanakkale Şehitliği’nde ziyaret edilmesi gereken yerlerden biri de Nuri Yamut Anıtı oluyor. 1943 senesinde Gelibolu 2. Kolordu Komutanlığına atanan Yamut Paşa, kendi bütçesi ile tüm şehit kemiklerini toplatıyor ve belirli bir noktaya gömdürüyor. Üzerine ise, bir anıt inşa ettiriyor. Bahsi geçen bölgede on bin askere ait kemiklerin olduğu düşünülüyor.
Sargı Yeri Şehitliği
Çanakkale Savaşı sırasında hastane olarak tercih edilen Sargı Yeri Şehitliği, Zığındere olarak da isimlendiriliyor. Yaralı askerlerin ve şehitlerin getirildiği bu bölge, zamanında düşman askerleri saldırdı. Bu saldırının sonunda ise 18.000’e yakın asker burada şehit oldu.
Seyit Onbaşı Anıtı
Mecidiye Tabyası’nda top mermileri yüklemek üzere görevlendirilen Seyit Onbaşı, tarihte adından sıklıkla söz ettiren biri. Top mermiyi yüklemekte kullanılan teçhizatın arızalanmasından sonra 215 kilogram olan top mermiyi kaldırarak top atışının çalışmaya devam etmesine olanak sağlamış. Bu topun ağırlığına çeşitli kaynaklarda 150 kg deniyorken, 215 kilogram olduğu da söyleniyor. Düşman donanmasının Ocean isimli Zırhlısı, Seyit Onbaşı tarafından vurulmuş. Bunun dışında, Mustafa Kemal Atatürk 1936 senesinde Koca Seyid ile görüştü.
Yarbay Hasan Bey Mezarı
Çanakkale Şehitliği’nde ziyaret edilmesi gereken bir yerde Yarbay Hasan Bey Mezarı oluyor. Savaş esnasında Hasan Bey ile beraber vefat eden köpeği, burada yer alıyor.
İlk Şehitler Anıtı
İlk Şehitler Anıtı, birinci dünya savaşının ilk osmanlı şehitleri anısına dikilmiş. O nedenle Çanakkale Şehitliğine gidenlerin mutlaka İlk Şehitler Anıtını ziyaret etmesi gerekiyor.
Helles Anıtı
Seddülbahir Köyü’nün yakınında yer alan Helles Anıtı, Çanakkale savaşı sırasında ölen İngiliz askerlerine sembolize ediyor. Bu bölgenin devasa İngiliz Anıtı olan Helles Anıtı, 1926 tarihinde İngilizler tarafından tamamlanmış.
Çanakkale Şehitler Abidesi
Gelibolu Yarımadasının Tarihi Milli Parkının büyüleyici yapısı, hiç şüphesiz, Çanakkale Şehitler Abidesi oluyor. Çanakkale şehitleri için yaptırılan bu yapının inşaatı 1960 senesinde tamamlanmış. Çanakkale Abidesi’nin temeli ise, 17 Nisan 1954 senesinde atılmış olup, tarih 21 Ağustos olduğunda açılışı yapılmış. Doğan Erginbaş, İsmail Utkular ve Feridun Kip tarafından yapılan bu abide 25×25 metre boyutunda olan 4 ayak üzerine oturtulmuş. Yaklaşık 42 metre yüksekliğinde olan bu yapının ayaklarının genişliği ise, 7 buçuk metre olup, totalde 62,5 metrekarelik bir alan üzerinde bulunuyor.
Harp Eserleri Müzesi
Çanakkale Savaşı ile ilgili eserlerin ve malzemelerin sergilendiği Harp Eserleri Müzesi, Çanakkale Şehitliği gezisinde mutlaka görülmesi gereken yerler arasında bulunuyor. Müzenin içinde savaşta kullanılan pek çok eşya sergileniyor. Bunun yanı sıra Türk askerleri ve yabancı askerlerin üzerinden çıkarılan Kuran-ı kerim ve mektuplar sergileniyor. Tüyler ürperten Harp Eserleri Müzesi’nin mutlaka ziyaret edilmesi gerekiyor.
Abide Şehitliği
Çanakkale Şehitler Abidesi’nin yapımı tamamlandıktan sonra 1992 senesinde yaptırılan Abide Şehitliği de mutlaka ziyaret edilmesi gereken alanlar arasında bulunuyor. Bu alanda 600 tane şehidin isimleri ve temsili mezar taşları bulunuyor. Düzen açısından son derece etkileyici olan Abide Şehitliği, Çanakkale Şehitliğinde en fazla ilgi gören yerler arasında bulunuyor.
Çanakkale Şehitlikleri İsimleri
Çanakkale şehitlik isimleri aşağıdaki gibidir:
- Şahindere şehitliği
- Soğanlıdere Şehitliği
- Çanakkale Şehitler Abidesi
- Kaymakam Yarbay Hasan Bey Şehitliği
- Gözetleme Şehitliği
- Zığındere Sargıyeri Şehitliği
- Kocadere Hastane Şehitliği
- Sarıtepe Şehitliği
- Kesikdere Şehitliği
- Çataldere Şehitliği
- Karayörük Deresi şehitliği
- Kireçtepe Jandarma Şehitliği
- 57. Piyade Alayı Şehitliği
- Yahya Çavuş Şehitliği
- Ağadere Şehitliği
- Akbaş şehitliği
- Büyük Anafarta Şehitliği
- Seyid Onbaşı ve Mecidiye Şehitliği
- Çamburnu Şehitliği
