Yılda 250 milimetre değerinden daha aşağıda değerlerde yağmur yağan yerlere çöl deniyor. Çöllerin bu düşük yağış değerlerinden dolayı nem oranları da düşük oluyor ve dolayısıyla gece ve gündüz saatleri arasında sıcaklık farkları meydana geliyor. Bunun sonucunda gündüz saatlerinde çöllerde dışarıda kalmak susuzluk gibi nedenlerle çok zor olurken gece saatlerinde bir nebze yaşanabilir oluyorlar. Dünyadaki çöller ana karanın üçte bir oranında bir kısmını kapsıyorlar. Bilinen aksine çöl kelimesi sadece aşırı sıcaklık değerlerine sahip olan yerler için değil, üzerinde bir şey yetişmeyen ve sadece buz kütlesinden oluşan yerler için de kullanılıyor. Sıcak çöllerdeki topraklar zengin mineralli olsalar da üzerinde canlı yaşamına pek rastlanmıyor ve sonuç olarak toprak rüzgara ve güneş ışınlarına direkt olarak maruz kalıyor. Sıcak çöllerin bilinen en ortak özellikleri bitki olarak kaktüs ve çalıların bulunması ve yağışların ne zaman gerçekleşeceğinin tahmin edilememesi. Dünya’nın ölçülen hava derecelerine göre en sıcak çölünün Sahra Çölü olduğu biliniyor. Grönland ve Antartika’nın büyük kısmı soğuk çöl olarak adlandırılıyor. Sıcak çöllerde nadiren alınan yağışlarda yağan şey yağmurken soğuk çöllerde nadir olarak kar yağışları görülür. Dünyanın soğuk çöllerindeki hava, kuru soğuk olacak şekilde tanımlanıyor.
Dünyada Kaç Tane Çöl Var?
Dünyada kaç tane çöl var? Dünya üzerinde bazısı aynı ülke sınırlarında, bazısı farklı ülkelerde olmak üzere toplamda yirmi sekiz tane çöl bulunuyor. Antarktika Çölü, Antartika Kıtası üzerinde yer alıyor ve 14.500.000 kilometre kare alana sınırları yayılıyor ve Kuzey Kutbundaki soğuk çöl özelliğini taşıyor. Sahra Çölü de dünyadaki çöllerden bir diğeri, Kuzey Afrika Bölgesinde bulunuyor ve 7.800.000 kilometrekarelik bir alana sahip. Grönland Çölü de soğuk çöl adı verilen bir yer ve Avrupa ile Kuzey Amerika arasında bulunuyor, 2.166.086 kilometrekare yüzölçümü değeri bulunuyor. Libya Çölü de dünya çölleri arasında 1.770.000 kilometrekarelik yüzölçümü değeri ile en büyük dördüncü çöl konumunda. Bu çöl Libya, Sudan ve Mısır ülkelerinin sınırları içerisinde yer alıyor. Avustralya Çölü 1.520.000 kilometrekare ve Gobi Çölü de 1.500.000 kilometrekare yüzölçümleri ile en büyük beşinci ve altıncı çöller olarak karşımıza çıkıyor. Avustralya Çölü ise bir kıta ülkesi olan Avustralya’nın sınırları içerisinde bulunuyor. Gobi Çölü, Asya kıtasının doğu kesimlerinde yer alan Moğolistan ülkesinin ve Çin ülkesinin sınırlarına yayılıyor. Bu çöller dünyada en çok bilinen ve en büyük ilk altı çöl olarak sıralanıyor.
Dünyada Hangi Çöller Var?
Dünyada hangi çöller var? Dünyadaki çöllerin konumlarına ülkeler ve kıtalar bazında bakıldığında sınırlarında en çok çölü barındıran kıta ülkesi Avustralya, toplamda beş çölü ile ilk sırada yer alıyor. Bunu daha sonra üçer tane çöl ile Suudi Arabistan ve Amerika Birleşik Devletleri takip ediyor. Namibya’da ve Çin’de iki tane çöl bulunmakla birlikte Irak, Venezuela, Hindistan, Pakistan, Moğolistan, Güney Afrika ve Kuzey Amerika gibi ülkeler veya kıtalarda birer tane çöl var. Bazı çöller bir tane olmasına rağmen iki ya da üç ülke sınırlarına kadar dağılıyor. Kalahari Çölü Namibya, Zimbabve, Botsvana ve Güney Afrika sınırlarında yer alan bir çöl. Rubülhali Çölü de Suudi Arabistan’da bulunuyor ve yüzölçümü diğer üç çölden daha büyük. Çin’in sınırları içerisinde bulunan Taklamakan Çölü de Gobi Çölü’nden sonra ülkedeki diğer ikinci çöl konumunda bulunuyor. Dünya üzerinde bulunan ve ölçülmüş en küçük kilometrekare alana yayılan çöl Venezuela sınırları içindeki Los Medanos de Coro isimli çöl. Ölçülen değerlere göre doksan bir kilometrekarelik bir yüzölçümüne sahip. Arabistan Çölü ise Suudi Arabistan ve Irak ülkelerinin sınırları üzerinde 300.000 kilometrekarelik bir alanı kaplıyor. Painted Çölü’de dünyadaki ünlü çöller arasında bulunuyor.
- Antarktika Çölü
Bu çöl dünyanın en büyük çölü olma özelliğinin yanı sıra dünyanın en kuru çölü olarak da biliniyor. Fakat çöller sıcak ve soğuk olmak üzere ikiye ayrıldığında Antarktika Çölü soğuk çöller arasındaki en büyük çöl olarak karşımıza çıkıyor. Kuru soğuklar ve yağışın olmaması sebebi ile toprak örtüsü tamamen buzullarla kaplı. Küresel ısınma probleminin kendisini göstermeye başlaması sonucunda uzun senelerdir hiç yağış almayan bu çöl bir miktar kar yağışı ile karşı karşıya kalmaya başladı. Kar yağışları sonrası ve yükselen sıcaklık değerleri sonucunda büyük buzul kütlelerinde kırılmalar ve erimeler meydana gelerek deniz su seviyelerinin artışına neden oldu. Zemin buzlardan oluştuğu için bu çöl üzerinde herhangi bir bitki yetişmiyor. Hayvan olarak kutup ayısı başta olmak üzere balıklar ve penguenler burada yaşayabiliyor. Balıkların avlanması ise buzun bir kısmından aşağıdaki suya olta gibi araçlar ile ulaşılarak genellikle yapılıyor. İnsanların yapısı gereği bu soğuklara fazla maruz kalmaması gerekiyor aksi takdirde ciddi sağlık sorunları yaşayabilirler.
- Sahra Çölü
Sahra çölü ise yüzölçümü değerlerine bakıldığında dünyanın Antarktika Çölü’nden sonra en büyük ikinci çölü. Çöllerdeki sıcak ve soğuk ayrıştırmasından kaynaklı olarak bakıldığında ise dünyanın sıcak havaya sahip olan çölleri arasında en büyük çöl. Aynı zamanda bu çöl belirli ünlü çöller haricinde diğer çöllere göre dünyada ünlü ve önemli bir yeri bulunuyor. Dünyanın en büyük ikinci kıtası konumunda bulunan Afrika Kıtası’nın yüzde otuzluk bir alanını kapsıyor. Küresel ısınma sonucunda buraya da yakın bir dönemde ufak çapta kar yağışı gerçekleşti. Çölün zemini tamamen sıcak kumlardan oluşmuyor, çok az bir oran olsa da moloz ve dağlık yerleri de bulunuyor. Çeşitli doğal sebepler ile birlikte bu çölün mineralli toprağı çokta verimli olmayan Amazon Ormanları’nın topraklarına ulaşıyor ve oradaki bitkilerin gelişmesine katkı sağlıyor. Develer, akrepler, devekuşları, çöl tilkileri ve çitalar gibi çeşitli hayvanlar bu çöl üzerinde yaşamlarını sürdürüyor. Çeşitli tipteki çalılar ve kaktüsler de çöl üzerinde varlığını sürdürebilen bitkiler. Bilinen bir yanlış bilgi ise çölde susuz kalındığında kaktüsün yapısının içinde biriktirdiği suyun içilerek susuzluğun giderilmesi. Kaktüslerin kendi içlerinde barındırdığı sıvı aslında içilebilir bir su değil posa adı verilen ve vücut tarafından sindirilemeyen bir şey. Eğer posa içilirse vücutta ishal gibi tepkilere yol açar ve bunun sonucunda zehirlenmeye bağlı olarak su kaybınız hızla artış gösterir.
Dünyanın En Büyük Çölü Hangi Çöldür?
Dünyanın en büyük çölü hangi çöldür, sorusunun yanıtı önemli. Dünyada bulunan ve yüzölçümü bakımından sıcak ve soğuk çöl ayrımına dikkat edilmeksizin en büyük çöl Antarktika Çölü. Aynı zamanda bu çöl soğuk çöller arasında da büyüklük açısından ilk sırada yer alıyor. Yüzölçümü kritere dikkat edilerek ve sıcak – soğuk ayrımını yapılmadan bakılacak olursa dünyanın en büyük çölü olma özelliğini taşıyor. Yüzölçümüne bakıldığında Antarktika Çölü’nden sonra gelen dünyanın en büyük çölü ise Sahra Çölü ve bu kritere bakılırsa dünyanın en büyük çölü olamıyor. Fakat bu çöl sıcak bir çöl olduğu için diğer sıcak çöllerle kıyaslanırsa onların arasındaki en büyük çöl konumunda ilk sırayı alıyor.
