Günümüzde saklıkent olarak tanımlanan Santa Harabeleri, Gümüşhane kent merkezine bağlı Bucağı Dumanlı Köyü sınırında yer alan tarihi bir yerleşmedir. Santa Harabeleri birbirinden ayrı olan üç yamaç üzerine kurulu ve Yanbolu Deresinin doğduğu vadilerde bulunan bir yerleşmedir. Santa Harabeleri’nin bulunduğu bölge Osmanlı İmparatorluğu döneminde fethedilmiş ve topraklara katılmıştır. Dönemin padişahı Fatih Sultan Mehmet döneminde, 1461 1477 yılları arasında, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Santa bölgesi içerisinde barındırdığı yeraltı ve yerüstü zenginlikleri bakımından ve coğrafi olarak önemli bir konuma sahiptir. Santa Harabeleri’nin bulunduğu bölge demir, kurşun ve gümüş madenleri bakımından oldukça zengin topraklara sahiptir. Bu bağlamda Santa havzası 16. ve 18. yüzyıllar arasında sahip olduğu zenginlikler nedeniyle oldukça gelişir ve dönemin ekonomik açıdan en refah yerleri arasına girer. Santa havzasının sahip olduğu yeraltı zenginlikleri nedeniyle o dönemde Madencilik çok ilerlemiştir. Dolayısıyla madenciliğin getirdiği etki ile demircilik ve gümüşçülük gibi sanat dalları önemli ölçüde ilerlemiş ve yaygınlaşmıştır. Santa harabelerinin bulunduğu bölge bu yüzden dönemin madenci yerleşimi ile bilinen ve maden kaynakları fazla olan bölge olarak tanımlanır. Bu bölge daha sonra 1923 yılında yapılan nüfus mübadelesi sonucunda boşaltılmıştır. Mübadele sonrası o bölgede yaşayan insanlar mübadele bitince çevre köylerdeki insanlar bölgedeki yaşam alanlarına taşınmıştır.
Maden Bölgesi: Santa Harabeleri
Santa Harabeleri Gümüşhane merkez ilçeye bağlıdır ve dönemin madenci bölgesi olarak anılır. Santa Harabeleri sahilden 47 km uzaklıkta bulunur ve Gümüşhane ile Trabzon’un ilçelerinin kesiştiği bir noktada bulunur. Santa Harabeleri günümüzde 9 ayrı mahalleden oluşur. Harabelerin etrafı 2000 m yükseklikte bulunan Binatlı, Zurnacılı, Sincanlı ve Kozlu olmak üzere pek çok farklı mahalleden ve sayıları 200’ü aşkın köyden oluşur. Santa Harabelerinin bulunduğu bölge geniş vadi yamaçlarıyla kaplıdır ve ayrıca bölgenin etrafı geniş ve iğne yapraklı ormanlarla kaplıdır. Daha iç kesimlerde ise bölge daha çok ladin ormanları ile kaplıdır. Bölgede 1600 metreden sonra ormanlar biter ve alpin çayırları görülmeye başlanır. Santa Harabeleri günümüzde koruma altına alınmış tarihi yerleşim yerleri arasında yer alır ve sit alanı olarak tanımlanır. Her yıl binlerce turisti ağırlayan Santa Harabeleri, geçmişin izlerinin canlı olarak görüldüğü yapılar arasındadır.
Santa Harabeleri Tarihi
Santa Harabeleri uzun ve köklü bir tarihe sahip olan bir yerleşim yeri olmuştur. Santa Harabelerinin bulunduğu bölge yapılan çalışmalar sonucunda Orta Çağ madenlerinin uzun yıllar boyunca işletildiği fark edilmiştir. Bu nedenle bölgenin tarihinin daha eski zamanlara dayandığı düşünülüyor. Bölge ilk defa Osmanlı topraklarına 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in tüm Trabzon’u feth etmesiyle girmiştir. Fatih Sultan Mehmet tüm Trabzon’u ve Doğu Karadenizi Osmanlı topraklarına kattığı sırada, Santa Harabeleri osmanlı egemenliği arasına girdi. Santa Harabelerinin bulunduğu bölge önemli yeraltı ve yerüstü zenginliklere sahiptir ve dolayısıyla bölgede madencilik oldukça gelişmiştir. Bölge 1923 nüfus mübadelesi sonrası boşaltılmış ve bölgede bulunan hristiyan ve rum kesim göç ettiler. Burada bulunan halk mübadele sonrası Yunanistan’a göç ettiler. Santa yerleşimi sadece yeraltı zenginlikleri bakımından önemli bir alan değildir aynı zamanda coğrafi olarak bölge stratejik bir konuma sahiptir. Santa yerleşimi dönemin önemli ticaret yollarından biri olan İpek yolunun geçtiği önemli bir noktadır. Bu nedenle ekonomik olarak öneme sahip bir alandır. Nüfus mübadelesi yapılana kadar bölgede yaşayan halk Hristiyan ve Rum kesimli olmuştur. Mübadele sonrası bölgeye Türkler yerleştirilmiştir.
Santa Harabelerinde Görmeniz Gereken Yerler
Santa Harabeleri her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin gezdiği ve içerisinde yapılabilecek pek çok aktivite bulunan bir yerdir. Santa Harabelerine gidildiğinde mutlaka detaylı olarak bölgede tarihi bir gezi ve doğa gezisi yapılmalıdır. Santa Harabeleri tarihi güzelliklerinin yanı sıra eşsiz doğasıyla bilinen bir yerdir. Bölgeye gidildiğinde tarihi olarak Santa Harabelerinin yanı sıra Sümela Manastırı ve Ayasofya Müzesi gibi daha pek çok farklı tarihi yapı gezilebilir. Tarihi yapıların yanı sıra bölgenin eşsiz doğası eşliğinde geziler yapılabilir. Santa yerleşiminin dört bir yanı dağlarla kaplıdır ve pek çok farklı bitki türü yetişir. Vadileri ve dereleriyle eşsiz bir yer olan Santa yerleşkesi, pek çok turistin beğenisini topluyor. Dağlarla kaplı olduğu için ulaşım zordur ve engebelidir. Santa Harabelerini gezdikten sonra bölgenin harika doğasıyla gezinizi daha eğlenceli bir hale getirebilirsiniz.
Santa Harabelerine Nasıl Gidilir?
Santa harabeleri yer şekillerinin yapısı bakımından engebeli bir arazi yapısına sahiptir ve bu yüzden yerleşke içi ulaşım zorludur. Santa Harabelerine çok farklı yollardan gidilebilir. Trabzona geldikten sonra Gümüşhane şehir merkezinden hareket edilir. Şehir merkezinden sonra Bayburt ana yolu takip edilerek pek çok istikameti geçmeniz gerekir. Son olarak Taşköprü istikametini geçtikten sonra yaklaşık olarak 70 km sonra Santa Harabelerine varılır. Taşköprü ve Santa Harabeleri arasında yaklaşık olarak 7 km bulunur. Santa Harabelerine ulaşım her ne kadar zor olsada bölgeye giderkenki süre boyunca yol üzerinde pek çok farklı güzergah görülebilir. Bu yol doğal güzellikleriyle sizi her noktada şaşırttığı için yolun engebeli olup olmaması çok önemli olmuyor. Santa Harabelerine gitmek için pek çok farklı rotadan ve güzergahlardan faydalanabilirsiniz.
Santa Harabelerine Yakın Olan Konaklama ve Yeme-içme Mekanları
Santa Harabeleri vadi içinde bulunduğu ve henüz çok fazla kişi tarafından keşfedilmediği için yerleşkeye yakın otel gibi konaklama yerleri bulunmuyor. En yakın konaklama mekanları Santa Harabeleri’nden neredeyse 10 km uzakta bulunuyor. Bu konaklama mekanları genellikle Taşköprü yaylasında bulunuyor. Santa Harabeleri’ni gezmeye giden kişiler genelde kamp yapmayı ya da bölgeye en yakın konaklama mekanında kalmayı tercih ediyorlar. Santa Harabeleri’nin olduğu bölgeye çok yakın yeme-içme mekanı bulunmuyor. Bu nedenle gezmeye geldiğinizde tedbirli gelmek sizin için daha iyi olur.
Santa Harabelerine Gitmek İçin En İyi Zaman Nedir?
Santa Harabeleri Karadeniz Bölgesinde yer aldığı için Karadeniz iklimi burada görülür. Santa Harabelerini gezmek için olabilecek en iyi zaman, yağmurun en az yağdığı ay olan Ağustos ayıdır. Ağustos ayında gelmek yağmurdan ve sert iklim koşullarından etkilenmeden geziyi tamamlayabilmek için en ideal zamanlardan biridir. Santa Harabeleri’ni gezmeye gelen çoğu kişi genellikle Haziran ve Temmuz aylarında gelmeyi tercih ederler. Bunun nedeni bu aylarda yaylaların çiçeklerle ve eşsiz güzelliklerle dolmasıdır. Bu aylarda yağmur yağsa bile buraya gelip bu eşsiz ve botanik bahçelerini aratmayan doğal güzelliği görmeden gitmek olmaz. Santa Harabeleri günümüzde koruma altına alınmış bir sit alanıdır. Günümüzde özellikle bu eşsiz yerin korunması ve zarar görmemesi için pek çok önlem alınmıştır. Bunlardan ilki Santa Harabeleri sit alanı olarak belirlenmiştir ve uzun süre boyunca korunma altına alınmıştır. Tarihin izlerini taşıyan bu yerleşke ne yazık ki günümüzde çok fazla bilinmeyen bir yerdir. Santa Harabeleri tarihi seven ve doğayla iç içe yaşamayı seven insanların mutlaka ziyaret etmesi gereken yerlerin belkide en başında yer alıyor. Santa Harabeleri Karadenizin eşsiz doğasıyla birleşip ziyaretçilerine keyifli anlar yaşatan bir yerdir.
