Türkiye’deki ilk havalimanı 1912 yılında askeri amaçlara hizmet etmesi amacı ile İstanbul’da inşa edilmiştir. 1933 yılında başlayan hava ulaşımı ilk olarak Ankara – İstanbul arasındaki seferleri kapsar.
Ülkemizde faaliyet gösteren havalimanlarını sivil ve askeri kullanım şeklinde iki kategoriye ayrılır. Havalimanlarının çoğunluğunda uluslararası uçuşlar yapılırken bazıları sadece askeri amaç ile kullanılmaktadır. Hem sivil hem askeri amaca hizmet eden havalimanları da mevcuttur.
Uluslararası Havalimanı: İçerisinde dış hat terminalinin ve sınır kontrol tesislerinin yanı sıra gümrük ofislerinin de yer aldığı havalimanları, uluslararası havalimanı olarak tanımlanır. Bu havalimanları yolcuların yurt dışı uçuşlarını yapabilmelerini sağlar. Ülkeler arası seyahatler direkt ya da aktarmalı olarak yapılabilir ve dış hatlar terminalinin kullanılmasını gerektirir. Uluslararası havalimanlarında bulunan iç hatlar terminalini kullanarak yurt içi uçuş yapılabilmesi de mümkündür. Aralarında sivil kategorisinde bulunan havalimanlarının yanı sıra sivil/askeri kategorisinde bulunanları da vardır. Ülkemizdeki havalimanlarının işletmesi Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü tarafından yapılır.
Askeri Havalimanı: Askeri havalimanlarının bilinen bir diğer adı hava üssüdür. Askeri havaalanlarında bulunan pek çok uçak çeşidi vardır. Bunlar; askeri helikopter, saldırı uçağı, savaş uçağı, genel maksat uçağı, bombardıman uçağı, önleme uçağı, keşif uçağı, askeri nakliye uçağı, avcı uçağı, insansız hava muharebe aracı ve çok rollü savaş uçağı şeklinde sayılabilir.
Yerel Havalimanı: Yerel bir otoritenin mülkiyetinde olan ya da özel mülkiyet olan havalimanlarını kapsar. Ulusal havalimanları çerçevesi ve ulusal bir hava trafik kontrol sistemi kapsamında işletilir. Bu havalimanları; kendine ait bir hava trafik kontrol birimi kullanır.
Türkiye’deki havalimanlarının bir kısmı yalnızca iç hat seferlerine açık iken bazıları uluslararası seferler de düzenler. Genellikle 7/24 hizmet veren havalimanlarının yanı sıra yaz kış tarifesine göre hizmet veren havalimanları da bulunur.
Uluslararası havalimanlarında yolculuk edecek kişilerin gereksinimlerini karşılayabileceği pek çok alan bulunur. Vergi muafiyeti olan alanlarda yer alan duty free (Gümrüksüz satış mağazaları olarak bilinir. Bazı ulusal veya yerel vergilerin ya da harçların ödenmesinden imtiyazlı olan ve perakende satış yapan mağazalardır. Uluslararası havalimanlarının yanı sıra önemli turistik bölgelerde ve limanlarda da vardır.) noktaları ve lounge bölümleri bu alanların başında yer alır. Aynı zamanda; bekleme salonları, ibadet yerleri, yeme içme alanları, turizm ofisleri, havayolu acenteleri, bebek bakım odaları, döviz büroları ve sağlık ofisleri gibi noktalar da yolcuların ihtiyaçlarını giderilmesi için uluslararası havalimanlarında mevcuttur.
Hangi İllerde Havalimanı Var?
Ülkemizin birçok ilinde sivil, askeri ya da sivil/askeri amaç ile kullanılabilen havalimanları mevcuttur.
Sivil amaçla kullanılan havalimanları:
- Adana Şakirpaşa Havalimanı (Uluslararası)
- Ankara Esenboğa Havalimanı (Uluslararası)
- Alanya Gazipaşa Havalimanı (Uluslararası)
- Balıkesir Koca Seyit Havalimanı (Uluslararası)
- Eskişehir Hasan Polatkan Havalimanı (Uluslararası)
- Gaziantep Havalimanı (Uluslararası)
- Hatay Havalimanı (Uluslararası)
- Isparta Süleyman Demirel Havalimanı (Uluslararası)
- İstanbul Havalimanı (Uluslararası)
- İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı (Uluslararası)
- İzmir Adnan Menderes Havalimanı (Uluslararası)
- Kars Harakani Havalimanı (Uluslararası)
- Kütahya Zafer Havalimanı (Uluslararası)
- Nevşehir Kapadokya Havalimanı (Uluslararası)
- Ordu – Giresun Havalimanı (Uluslararası)
- Rize – Artvin Havalimanı (Uluslararası)
- Samsun Çarşamba Havalimanı (Uluslararası)
- Sinop Havalimanı (Uluslararası)
- Sivas Nuri Demirağ Havalimanı (Uluslararası)
- Şanlıurfa GAP Havalimanı (Uluslararası)
- Trabzon Havalimanı (Uluslararası)
- Zonguldak Havalimanı (Uluslararası)
- Adıyaman Havalimanı (Yerel)
- Ağrı Ahmed-i Hani Havalimanı (Yerel)
- Aydın Çıldır Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Bingöl Havalimanı (Yerel)
- Çanakkale Gökçeada Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Eskişehir Havacılık Merkezi S.H.M (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Hakkâri Yüksekova Selahaddin Eyyubi Havalimanı (Yerel)
- Iğdır Şehit Bülent Aydın Havalimanı (Yerel)
- İstanbul Hezarfen Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- İzmir Efes – Selçuk Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Kahramanmaraş Havalimanı (Yerel)
- Kastamonu Havalimanı (Yerel)
- Mardin Havalimanı (Yerel)
- Siirt Havalimanı (Yerel)
- Şırnak Şerafettin Elçi Havalimanı (Yerel)
- Tokat Havalimanı (Yerel)
Sivil/Askeri amaçla kullanılan havalimanları:
- Antalya Havalimanı (Uluslararası)
- Bursa Yenişehir Havalimanı (Uluslararası)
- Çanakkale Havalimanı (Uluslararası)
- Denizli Çardak Havalimanı (Uluslararası)
- Diyarbakır Havalimanı (Uluslararası)
- Elazığ Havalimanı (Uluslararası)
- Erzurum Havalimanı (Uluslararası)
- Kayseri Erkilet Havalimanı (Uluslararası)
- Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı (Uluslararası)
- Konya Havalimanı (Uluslararası)
- Malatya Havalimanı (Uluslararası)
- Muğla Dalaman Havalimanı (Uluslararası)
- Muğla Milas – Bodrum Havalimanı (Uluslararası)
- Tekirdağ Çorlu Havalimanı (Uluslararası)
- Uşak Havalimanı (Uluslararası)
- Van Ferit Melen Havalimanı (Uluslararası)
- Amasya Merzifon Havalimanı (Yerel)
- Balıkesir Merkez Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Batman Havalimanı (Yerel)
- Bursa Yunuseli Havalimanı (Yerel – Tarifeli uçuşu bulunmaz.)
- Erzincan Yıldırım Akbulut Havalimanı (Yerel)
- Muş Havalimanı (Yerel)
Askeri amaçla kullanılan havalimanları:
- Adana – İncirlik Hava Üssü
- Afyonkarahisar – Afyon Havalimanı
- Ankara – Güvercinlik Havalimanı
- Ankara – Mürted Hava Üssü
- Ankara – Etimesgut Havalimanı
- Balıkesir – Bandırma Havalimanı
- Edirne – Keşan Hava Üssü
- Eskişehir – Eskişehir Hava Üssü
- Eskişehir – Sivrihisar Hava Üssü
- İstanbul – Samandıra Hava Üssü
- İzmir – Çiğli Hava Üssü
- İzmir – Gaziemir Hava Üssü
- İzmir – Kaklıç Hava Üssü
- Kütahya – Kütahya Hava Üssü
- Malatya – Malatya Tulga Havaalanı
- Manisa – Akhisar Hava Üssü
- Muğla – Imsık Havalimanı
- Yalova – Yalova Hava Üssü
Planlanan ve inşa halindeki havalimanları:
- Kaş Demre Batı Antalya Havalimanı
- Bitlis Tatvan Havalimanı
- Edirne Kırklareli Havalimanı
- Gümüşhane Bayburt Havalimanı
- İzmir Ekrem Pakdemirli Havalimanı
- Karaman Havalimanı
- Mersin Çukurova Bölgesel Havalimanı
- Niğde Ömer Halisdemir Havalimanı
- Yozgat Havalimanı
Türkiye’de Olan Havalimanları
Ülkemiz yedi coğrafi bölgeden oluşur.
- Marmara Bölgesi
- İç Anadolu Bölgesi
- Ege Bölgesi
- Akdeniz Bölgesi
- Karadeniz Bölgesi
- Doğu Anadolu Bölgesi
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Belirtilen bölgelerin tümünde sivil ve askeri amaca hizmet eden havalimanları mevcuttur. Bölgelere göre havalimanlarının dağılımı şu şekildedir.
- Marmara bölgesinde bulunan toplam 15 adet havalimanının; 4 tanesi yerel, 7 tanesi uluslararası ve 4 tanesi de askeri havalimanıdır. (Balıkesir, İstanbul, Bursa, Çanakkale, Kocaeli, Tekirdağ, Edirne, Yalova)
- İç Anadolu bölgesinde toplamda 13 tane havalimanı bulunur. Bunların; 2 tanesi yerel ve 6 tanesi uluslararası hizmet verirken 5 tanesi sadece askeri amaçlı kullanılır. (Ankara, Eskişehir, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya, Nevşehir, Sivas)
- Ege bölgesinde yer alan havalimanı sayısı 15’tir. 2 tanesi yerel ve 6 tanesi uluslararasıdır. Kalan 7 havalimanı ise askeri amaca yöneliktir. (Denizli, İzmir, Kütahya, Muğla, Uşak, Aydın, Afyonkarahisar, Manisa)
- Akdeniz bölgesinde bulunan toplam 6 adet havalimanının 5 tanesi uluslararası iken 1 tanesi askeridir. Bu bölgede yerel havalimanı yoktur. (Antalya, Alanya, Adana, Isparta, Hatay)
- Karadeniz bölgesinde 3 tane yerel ve 6 tane uluslararası olmak üzere toplamda 9 adet havalimanı bulunur. Bu bölgede askeri havalimanı mevcut değildir. (Ordu-Giresun, Kastamonu, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Rize, Zonguldak, Amasya)
- Doğu Anadolu bölgesindeki havalimanlarının dağılımı ise şu şekildedir. 5 tane yerel, 5 tane uluslararası ve 1 tane de askeri olmak üzere toplam havaalanı sayısı 11’dir. (Ağrı, Bingöl, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Kars, Malatya, Muş, Iğdır, Van)
- Güneydoğu Anadolu bölgesinde askeri havaalanı yoktur. Bölgede toplamda 9 adet bulunan havalimanının 6 tanesi yerel iken 3 tanesi uluslararası hizmete açıktır. (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Hakkâri, Siirt, Şırnak, Şanlıurfa, Mardin)
Türkiye’de 7 bölgeye dağılmış durumda olan toplam 78 tane havalimanı vardır. Bunların; 22 tanesi yerel ve 38 tanesi uluslararası uçuşlara uygundur. Kalan 18 adet havalimanı ise sadece askeri amaç için kullanılır.
